Foto: ręcznik obrzędowy z kolekcji prywatnej Stefana Cabaja, wieś  Nowoberezowo gm. Hajnówka 

Ręcznik ludowy ze swoim niepowtarzalnym zdobnictwem i motywami to relikt, który mówi nam niezwykle wiele o bogactwie nie tylko kultury materialnej, ale przede wszystkim kultury duchowej Podlasia. Ręcznik jako przedmiot obrzędowy stanowił ważny element obrzędowości rodzinnej i dorocznej mieszkańców podlaskich wsi. Towarzyszył człowiekowi w jego życiowej drodze - ręcznikiem obdarowywano podczas chrztu nowonarodzone dzieci, był obecny przy ślubie i weselu. W domach i cerkwiach zdobiono nim święte obrazy-ikony, urozmaicał wiejski krajobraz poprzez zdobienie nim przydrożnych czy cmentarnych krzyży, by na końcu ziemskiej wędrówki włożyć go do trumny.

Foto: Ręcznik obrzędowy, tkanina lniana samodziałowa, haft płaski, wym. 40x266 cm, wieś Kotówka, gm. Hajnówka, płótno ok. 1924 r., kolekcja prywatna.

Jeszcze powszechnie  obecny do drugiej połowy XX wieku,  ale w miarę upływu czasu ręcznik stracił na swoim znaczeniu. Dzisiaj ponownie odzyskuje dawny blask i znaczenie - to także efekt badań i przedsięwzięć  Muzeum w Bielsku.

Ręczniki a w szczególności występujące w nich hafty i koronki, stają się obecnie inspiracją dla twórców ludowych, a na jarmarkach i kiermaszach sztuki ludowej Podlasia kwitnie handel tego rodzaju rękodziełem wzbogacając obecną obyczajowość, jednak współczesny ręcznik stając się produktem handlowym zatraca często tradycyjny kontekst związku ręcznika obrzędowego z losami konkretnej osoby.

Prezentowane informacje i fotografie  stanowią własność Muzeum w Bielsku Podlaskim Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku

Publikacja źródłowa : Ręcznik Ludowy z okolic Bielska Podlaskiego. Haft i Koronka . aut. Alina Dębowska, Jerzy Sołub, Katarzyna Sołub