Narew- dawne miasto królewskie założone na prawie chełmińskim w 1514 roku, znajduje się w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Narew. Obecnie Narew nie posiada praw miejskich – utraciła je w 1934 roku w wyniku upadku gospodarczego miasta w XIX wieku.
foto: http://www.narew.gmina.pl/
Narew - malownicza wieś, położona na obszarze Podlasia – historycznej etnokrainy rozciągającej się po obu stronach środkowego Bugu oraz górnej Narwi. W Narwi zamieszkuje obecnie około 1500 mieszkańców.
Historia Narwi sięga czasów średniowiecza i pełna jest odniesień do tradycji mieszczańskich.
W 1507 roku królowa Helena, wdowa po zmarłym rok wcześniej królu Aleksandrze, otrzymała oprawę, w skład której wchodziły włości bielska, brańska i suraska. Po jej śmierci w styczniu 1513 roku starostwo bielskie objął wojewoda połocki Olbracht Gasztołd, który podjął intensywną akcję kolonizacyjną hospodarskiej Puszczy Bielskiej. Jego uwagę zwróciła Narew, osada przeprawowa i portowa nad Narwią, która mogła spełniać rolę centralnego ośrodka gospodarczego północno – wschodniej części Puszczy Bielskiej. Olbracht Gasztołd wypełniając polecenie króla Zygmunta Starego na krótko przed rokiem 1514 zmienił sytuacje prawna osady. Mieszkający w niej osadnicy (poddani hospodarscy) uzyskali prawa miejskie wzorowane na prawie chełmińskim i zatwierdzone dnia 27 czerwca 1514 roku w Wilnie.
Jarmarki narwiańskie
Stymulatorem dalszego rozwoju miasta Narew w XVI wieku było uzyskanie przywilejów królewskich w postaci prawa do organizowania trzech dorocznych jarmarków:
- Jarmark na dzień przed dniem Świętej Trójcy - w dniach 17 maja a 20 czerwca – jarmarki letnie
- Jarmark na święto Podwyższenia Krzyża Świętego - (Główne święto parafialne kościoła prawosławnego w Narwi- 27 września) – jarmarki jesienne
- Jarmark na Śródpoście - śródpoście wyznaczała czwarta niedziela Wielkiego Postu – jarmarki wielkanocne
Ponadto w każdy wtorek miały odbywać się tu targi, a kupcy przybywający wtedy do miasta nie płacili ceł i podatków, za wyjątkiem opłaty mostowej pobieranej przez proboszcza kościoła katolickiego.
Czasy świetności Narew przeżywała w końcu XVI wieku i w I połowie XVII wieku. W 1616 roku ludność Narwi liczyła ponad tysiąc osób, wśród których było 135 rzemieślników z różnych branż oraz 74 rolników. Ukoronowaniem znaczenia Narwi było wydzielenie ze starostwa bielskiego na przełomie XVI i XVII wieku niewielkiego, samodzielnego starostwa narewskiego, które w 1627 roku obejmowało Narew z przedmieściami, wsie Kamień i Wólkę oraz folwark Wieżanka. Siedzibą starostów narewskich była Doratynka, wzmiankowana po raz pierwszy w źródłach historycznych w 1627 roku.
Cechą wyróżniającą Narew spośród innych miast podlaskich w XVI wieku był stosunkowo duży odsetek ludności utrzymującej się z pracy rzemieślniczej. W 1580 roku na 750 mieszkańców przypadało prawie 50% rzemieślników. W wieku XVI Narew była największym na Podlasiu ośrodkiem rzemiosł drzewnych – 1576 roku odnotowano 12 kołodziejów i 1 bednarza. Intensywnie rozwijały się także specjalności branży spożywczej. Wiązać to należy z istnieniem w mieście dużego węzła komunikacyjnego i portu rzecznego. Narew była miejscem postoju podróżnych udających się z Korony na Litwę i w odwrotnym kierunku, do miasta przybywali kupcy i pracownicy sezonowi. Aby zapewnić potrzeby mieszkańców i przybywających gości wielu mieszkańców Narwi pracowało w branży spożywczej. Miasto posiadało duży młyn, który miał w 1580 roku aż 6 kół oraz folusz. W tym samym czasie pracowało 35 innych warsztatów związanych z produkcją żywności, tj. 2 słodowników, 16 piekarzy i krupników, 5 rzeźników oraz 12 rybaków. Ważną gałęzią przemysłu spożywczego było piwowarstwo i gorzelnictwo. W 1576 roku w Narwi istniało 12 karczem piwnych oraz dwie miodowe, nie było natomiast gorzałczanych. W 1616 roku w miasteczku były już 24 karczmy piwne. W mniejszym stopniu niż branża spożywcza, czy przetwórstwo drewna reprezentowane było krawiectwo. W 1560 roku mieszkał w Narwi tylko jeden krawiec. Słabo rozwijało się też rzemiosło skórzane – w 1580 roku odnotowano jedynie dwóch szewców. Ponadto nie było przedstawicieli takich zawodów jak grabarz, kuśnierz, siodlarz, kaletnik i rymarz. Równie nielicznie reprezentowane było rzemiosło metalowe. W 1580 roku w Narwi pracowali jedynie dwaj kowale, nie było zaś ślusarzy, blacharzy i kotlarzy. W 1560 roku istniały dwa zakłady szklarskie.
W kalendarzu Gminy Narew i Narwiańskiego Ośrodka Kultury nie dostrzegliśmy cyklicznych, etnicznych imprez plenerowych nawiązujących do pięknej i bogatej historii miejscowości, do czasów średniowiecza i odniesień do panujących tu niegdyś kupiecko-rzemieślniczych tradycji mieszczańskich a nawet flisacko- portowych(!).
Może więc warto zainspirować się przeszłością i przywrócić Narwi tradycyjne jarmarki ?
Na terenie Gminy Narew pracuje wielu twórców ludowych i rękodzielników, dla przykładu :
- Krystyna Rusaczyk- zam. Narew – Haft krzyżykowy, ręczniki obrzędowe
- ELŻBIETA ŁĘCZYCKA - zam. Tyniewicze Duże - Tkactwo i wyszywanie
- OLGA ŚWIENTUCHOWSKA - zam. Tyniewicze Duże, Haft, tkactwo, wyszywanie
- ANNA I JAN ANTOSIUK - zam. Janowo- Wyroby z wikliny – kosze
- ALEKSANDRA CZERNIAKIEWICZ - zam. Makówka- Firanki wycinane
- STANISŁAW POSKROBKO - zam. Rybaki- Rzeźba i malarstwo
- ŁUKASZ GRYNIEWICKI - zam. Narew- Pisanie ikon
- KRZYSZTOF GRYNIEWICKI - zam. Narew- Pisanie ikon
Tereny tu są czyste i ekologiczne, więc oferta lokalnych produktów żywnościowych na jarmarkach narwiańskich może być przebogata - atrakcyjna zarówno dla mieszkańców regionu jak i dla licznie przybywających turystów w rejon Puszczy Białowieskiej i zalewu Siamianówka. No i ten średniowieczny klimat historyczny... Zapomniana współcześnie Narew, kojarząca się niektórym przede wszystkim z produkowanymi tu traktorami, może na takiej jarmarkowej reaktywacji zyskać nowe oblicze!
Chętnie wesprzemy Jarmarki Narwiańskie naszym patronatem medialnym, oby powstały na nowo.
Źródła :
historia Narwi na podstawie książki Doroty Michaluk "Z dziejów Narwi i okolic - w 480 rocznicę nadania prawa chełmińskiego 1514-1994"
http://www.nok.narew.gmina.pl/